نگاه جهان به فرش ایران

فرش ایرانی نماد هویت و تمدن ایرانیست از این رو توجه، شناخت و معرفی آن به دنیا به منزله القای فرهنگ ایران به جهان است. همانطور که کتاب و دانش را می توان مبادله نمود، هنر و از جمله ی آن فرش، که خود یکی از بارزترین ارزشهاست و از فرهنگ هر ملت نشأت می‌گیرد را می‌توان مبادله و به کل جهان صادر نمود.
فرش ایران در ادوار مختلف جزء با ارزش ترین فرش ها بوده و همانطور که گفته شد نماد تمدن ایران به شمار می‌رود.
فرش دستبافت ایرانی در کشورهای دنیا به عنوان یک کالای لوکس و با ارزش برای منازل است و در اغلب موزه های مشهور دنیا، فرش ایرانی یکی از آثار هنری تجملی و از گرانترین آثار موزه ها محسوب می شود. فرش ایرانی جایگاهی فوق ویژه در جهان دارد به طوری که در شوهای لباس مشهور جهان از طرح های فرش ایرانی در طراحی و فشن مدهای ماهرترین طراحان لباس، استفاده گردیده است.
حرفه فرشبافی در حوزه تولید و اشتغال نیز نقش بسزایی دارد زیرا مواد اولیه آن در داخل کشور تولید می شود؛ به همین علت فرش دستبافت از مهمترین تولیدات سنتی کشور است که سابقه طولانی در زمینه تجارت دارد.

قابل ذکر است حدود 40 فرش دستباف از نقاط مختلف ایران به ثبت جهانی رسیده اند. این مسئله برای ماندگاری نقشه های فرش دستباف همه مناطق کشور موثر بوده و با همکاری سازمان جهانی مالکیت فکری صورت گرفته است.

فرش های دستبافت با طرح فرش ایرانی که در موزه های جهانی نگهداری می شوند به شرح زیر می باشد:
فرشی که تصویرش را مشاهده می کنید در کاشان، در اوایل سده بیستم میلادی بافته شد و بعد از 82 سال یعنی از سال 1982 میلادی تا کنون در موزه تاریخی یهودیان در آمستردام نگهداری می شود.

فرش پازیریک

یکی از قدیمی‌ترین فرش‌ها، فرش دستباف پازیریک است که به وسیلهٔ پروفسور رودنکو در سال ۱۹۴۹ میلادی در منطقه پازیریک سیبری در نزدیکی مرز مغولستان در میان یخ ها و در کنار اشیا تاریخی دیگری همچون گلدان چوبی و ... کشف شد. این قالی از جنس پشم بوده و ابعاد آن 1.98 در 1.89 و تقریبا شبیه مربع است. نوع گره آن ترکی است و حدود 5 قرن قبل از میلاد بافته شده است. این فرش هم اکنون در موزه آرمیتاژ سن پترزبورگ نگهداری می‌شود.

فرش اردبیل

فرش اردبیل یا فرش شیخ صفی، یک جفت قالی با ارزش ایرانی و از نفیس ترین فرشهای جهانی محسوب می‌گردد و از جنس پشم و ابریشم است. این فرش که به دستور شاه طهماسب صفوی برای آرامگاه جدش بافته شده بود، توسط شرکت انگلیسی زیگلر از ایران خارج شد. اکنون یکی از آنها در موزه ویکتوریا آلبرت لندن و دیگری در موزه هنر شهرستان لس آنجلس نگهداری می شود. این قالی یکی از با ارزش ترین قالی های مشهور جهان است و در فهرست 50 اثر برگزیده قرار دارد.

فرش چلسی

این فرش نسبت به قالی اردبیل قدیمی تر است و یکی از فرش‌های زیبا، دلنشین و نفیس جهان محسوب می شود که در دوران صفوی بافته شده است و هم اکنون در موزه ویکتوریا آلبرت لندن قرار دارد. علت شهرتش به این نام آن است که خریدار آن تاجری از خیابان کینگز لندن بوده است.

فرش جانمازی

این فرش با ابعاد 1.61 در 1.05 متر بافته شده که در موزه متروپولیتن نگهداری می شود و با کمی اختلاف شبیه فرش جانمازی است که در موزه مشهد نگهداری می شود. این دو فرش جز آثار با ارزش فرهنگ اسلامی ایران محسوب می شوند. نوع گره این فرش فارسی است و در هر دسیمتر 10000 گره وجود دارد. در بالای فرش عبارت الله اکبر کبیر و در حاشیه های فرش آیاتی از قرآن کریم بافته شده است.

در ابتدای مقاله با چند نمونه از فرش های گرانبهای ایرانی آشنا شدید. در ادامه مقاله با جایگاهی که اکنون فرش ایران در تجارت جهانی دارد آشنا خواهید شد.
در دنیای تجارت امروز، فرش ایران خریدارانی در داخل و خارج کشور دارد که این خریداران به دو دسته خریداران مدرن و خریداران سنتی تقسیم می شوند. آلمان، ایتالیا، فرانسه و سوئیس در اروپا، آمریکا در آمریکای شمالی، امارات، کویت قطر و لبنان در غرب آسیا و ژاپن در شرق آسیا، از خریداران سنتی ما محسوب می شوند و کشورهای روسیه و چین از خریدارن جدید و مدرن فرش ایرانی هستند که کشور ایران با برگزاری نمایشگاه و بازارچه هایی در این کشور ها، مشتریانی برای بازار فرش ایران جذب نموده است.
متاسفانه امروزه به دلیل اعمال تحریم های همه جانبه، صادرات فرش دستبافت ایران افت شدیدی داشته است به گونه ای که 43 درصد بازار جهانی فرش ایران به زیر 3 درصد رسیده است. با وجود اینکه فرش دستباف جزء لیست اولیه تحریم‌ها بوده است و این خود دلیل کاهش آمار صادرات فرش است، اما امروزه نیز فرش دستباف ایرانی به بسیاری از کشورها صادر می شود که بیشترین درخواست و صادرات به کشور آلمان است. آلمان خود یک کشور مستقل فدرال دموکراتیک پارلمانی و ثروتمندترین کشور در حوزه یورو است و به طور مستقل می تواند با بازار ایران در حال معامله و تجارت باشد. شهر های غرب کشور آلمان همچون هامبورگ، علاقه بیشتری نسبت به این محصول نشان داده اند که اغلب انبارهای ایران هر ساله در اولین ماه سال میلادی نمایشگاهی در شهر هانوفر آلمان برگزار می کند.
حال نکته ای که حائز اهمیت است پایدار نگه داشتن بازارهای خارجی به خصوص کشور آلمان است. به همین دلیل باید به مواردی از جمله رنگ بندی، طرح، مواد اولیه، بافت و ... توجه کرد.
درمورد رنگبندی باید تاکید نمود که آلمان ها عموما از رنگ های خنثی و آرام استقبال می‌کنند و ترجیح می دهند از فرش هایی با رنگهای خاکی، کرم، زمینه کرم و فرش هایی که کنتراست رنگ آنها پایین باشد و رنگ بندی زمینه آن بیش از 8 رنگ نباشد، استفاده کنند.
در مورد طراحی نقوش فرش های ایرانی، فرشهایی با طرح های بلوچ خراسان، ماهی درهم، افشان مشهد و نقوش اصیل همچون نقش نائین و دیگر نقوش از این دسته، بازار خرید بهتری دارند. مردم آلمان از فرش های بدون ترنج استقبال بیشتری می کنند.
بازار تقاضای فرش در آلمان و دیگر کشورهای اروپایی، فرش هایی با ابعاد کوچک می باشد که حداکثر به 6 متر مربع میرسد. تعداد خریداران فرش 12 متری در میان خریداران اروپایی کمتر است.
برای ثبات بازار فروش در کشورهای اروپایی بخصوص آلمان باید به جنس مواد و بافت توجه ویژه ای شود. این بازار طالب فرش هایی با ضخامت بالا و تجاری می باشد که از مواد اولیه مرغوب بخصوص پشم مرغوب ایرانی (بلوچ، سیرجان، کرمانشاه و قشقایی) استفاده شده باشد.
استفاده از رنگهای طبیعی در رنگ آمیزی الیاف نیز در زمینه صادرات بسیار مهم است.
لازم به ذکر است که بازار جهانی خواهان فرش با قیمت متوسط است و تولیدکنندگان باید به این نکته توجه داشه باشند. عموما فرش های 30 تا 40 رجی که مشخصه های ذکر شده را دارا باشند برای صادرات به کشور های اروپایی مناسب خواهند بود.
در ادامه باید به بازار فرش ایران در برزیل اشاره نمود که طی مکاشفه یک جوان تاجر ایرانی به جمع بازارهای جدید ایران اضافه گردید و باعث شد فرش ایران در مسابقات جام جهانی برزیل، در ورودی استادیوم های برزیل نصب کنند. از آن پس برزیل بعد از آمریکا و آلمان از متقاضیان دارای بازارهای بزرگ فرش ایران شد. بطوری که در این کشور بیش از 74 مرکز خرید برای فرش ایرانی وجود دارد.
در جام جهانی 2018 روسیه نیز تعداد 4 قطعه فرش دستبافت ابریشمی که با نمادهایی از فیفا، پرچم کشور روسیه، کشورهای مقابل ایران و پرچم مقدس ایران طراحی شده است، بافته شد. این چهار تخته فرش ارزشمند به آستان قدس رضوی، فیفا، فدراسیون فوتبال ایران و فدراسیون فوتبال روسیه اهدا گردید.
به طور کلی باید گفت که فرش ایران و زیبایی چشمگیر نقوش فرش ایرانی در تمام دنیا زبانزد است و مشتریان فراوان و خاص خود را دارد که ایران در صورت شناخت آنها و بازاریابی های جدید می تواند به خوبی صادرات ارزشمندی از فرش دستباف ایرانی را در کشور های مختلف داشته باشد. مخصوصا کشورهای ثروتمندی چون آلمان و روسیه که از لحاظ خرید این گونه فرش ها با مشکلی روبرو نخواهند بود.