کتاب تجارت قالی رنگین به رنگ جوهری نشان دهنده توجه دولت وقت ایران به مقوله فرش و صادرات آن است، چرا که در آن مباحثی چون قوانین مالیاتی درباره صادرات فرش با رنگ جوهری، چگونگی مجازات کسانی که قالیهایی با رنگ جوهری نامرغوب صادر کردهاند و دیگر قوانین و دستورالعملها در این حوزه، مطرح شده است. این کتاب دو زبانه، فارسی و فرانسه بود.
در حدود نود سال پیش و در اوایل مشروطه کتابی کوچک به دو زبان فارسی و فرانسه تدوین شد این کتاب در واقع گزارشی است معروف به “راپرت کمیسیون فوق العاده تحقیق درباره تجارت قالی رنگین به رنگ های جوهری" که بر روی جلد آن محل چاپخانه "مطبعه ی فاروس تهران" و تاریخ انتشار آن دوم جدایی ۱۳۳۲ ذکر شده، با شمارگان اندک منتشر و به بازار آمد. این گزارش که توسط دولت تهیه و در دوره نخست وزیری مستوفی الممالک ارائه شد در جهت جلوگیری از کاربرد و مصرف زیاد رنگ های جوهری در قالی ایران و آسیب های فراوانی بود که از این طریق به بازار فرش ایران وارد شده بود
این کتاب در جریان انتقال از کتابخانه ملی به محل فعلی مفقود شده است و از سرنوشت این کتاب مهم و تاریخی هیچ اطلاعی نیست.
گفتنی ست، در مقدمه این کتاب آمده است بر هیچ کس پوشیده نیست که مهد قالی بافی مملکت ایران بوده است و این صنعت قرن ها اختصاص به ایران داشته است در ازمنه ای که صنایع مثل امروز عالم گیر نشده بود و اهالی ممالکی که اکنون در صنعت گری به اوج ترقی رسیده اند از هنرهایی که امروز مایه افتخار آن ها است بی بهره بودند ایلات چادرنشین ایران خصوصاً نسوان آن ها در زیر چادرهای محقق خود به صنعت قالی بافی اشتغال داشتند. قالی های ایرانی نه فقط به مصرف اهالی بومی این مملکت می رسید بلکه به ممالک خارجه هم که غالب دولت مندان آن ها متعشق به این متاع بودند حمل می شد.
در بسیاری از کشورهای دیگر خواستند این صنعت را بیاموزند. تجربیات و امتحانات بسیار در این راه به عمل آوردند دیدند که نه فقط کارگران ایشان نمیتوانند به محکمی قالی های ایران ببافند بلکه مخارج تهیه این فرش برای آن ها خیلی هم گران تمام میشود ...
منبع: مرکز ملی فرش ایران